Maar heeft immunisering niet ook een ongezonde kant? Door een overactief immuunsysteem kan ons lichaam erg ziek worden. Is er een politiek equivalent van de auto-immuunziekte? Immers: wat blijft er aan de binnenkant van de muur over, als de politiek zich voornamelijk met uitsluiting en beveiliging bezighoudt?
Michel Foucault merkte in de jaren ’70 op dat de politiek zich in de moderne tijd hoofdzakelijk bezighoudt met het beïnvloeden en controleren van het biologische leven van mensen. Waar het de vorst van de 16e en 17e eeuw nog weinig leek te schelen hoe en hoe lang zijn onderdanen leefden, kwam gedurende de 18e en 19e eeuw de ‘volksgezondheid’ steeds hoger op de politieke agenda te staan. Statistiek, biologie en de medische wetenschap worden ingezet om de bevolking in kaart te brengen, te voorspellen en te reguleren. De populatie wordt de inzet van bestuursstrategie: de biopolitiek is geboren, en met haar preventieve, immuniserende maatregelen.
Hedendaagse denkers als de Italiaanse Roberto Esposito menen dat we leven in een tijdperk van doorgeslagen immunisering: hij stelt dat door te veel immunisering niet alleen onze vrijheid verdwijnt, maar ook de zin van het leven – te weten, onze verbintenis met anderen, met de gemeenschap. Denkers als de franse Bruno Latour vragen zich juist af 'waartegen' we ons eigenlijk immuniseren. Vergissen we ons niet in al te sterke dualismen tussen 'wij' en een vijand zoals een virus, een andere cultuur, of nieuwe technologie?
Tijdens deze editie van Felix en Sofie willen we het idee van immuniteit verder verkennen: waartoe dient immunisering, wanneer gaat het te ver? Is de vergelijking tussen politieke immunisering en ons lichamelijke immuunsysteem wel terecht? Welke consequenties heeft het om te leven in “het tijdperk van immunisering”, en zijn er ook alternatieve manieren om om te gaan met bedreigingen van buitenaf?
Stijn de Cauwer is cultuurtheoreticus en verbonden aan de KU Leuven, waar hij doceert in literatuurwetenschappen en culturele studies. Deze avond zal hij ons meenemen in het politieke werk van RobertoEsposito en aan de hand daarvan op zoek gaan naar alternatieven op het immuniteitsparadigma.
(dr. ir.) Martijntje Smits is techniekfilosoof. Zij is onderzoeker en docent. Ze promoveerde met het boek Monsterbezwering, waarin ze maatschappelijke patstellingen over technologische risico's onderzoekt vanuit antropologische inzichten over smetvrees en gevaar in traditionele samenlevingen. Tijdens deze editie bekijkt Martijntje de verschillende inzichten nogmaals, maar dit keer om te kijken hoe wij om kunnen gaan met de dreiging van Covid-19. Wat voor monster is dit virus - en hoe leren we ermee samen te leven?
Programma en redactie: Werner van Rossum en Sophie van Balen
Deze editie vond online plaats.