Wat hoe dan ook een belangrijk inzicht lijkt te zijn in de geschiedenis van de filosofie is dat ons verlangen ons voor een groot deel bepaalt. Die gedachte treffen we onder andere bij beroemde psychoanalytici als Sigmund Freud en Jacques Lacan. Via Freud’s driftentheorie en zijn befaamde Oedipuscomplex werd bijvoorbeeld onderzocht hoe onbevredigde en onbewuste seksuele verlangens constituerend zijn voor onze subjectiviteit. In andere werken, waaronder Het Onbehagen in de Cultuur (1930), richtte Freud zich op de wisselwerking tussen onze psychische opmaak en de samenleving. Het verlangen naar meer bleek ook culturele en collectieve dimensies te bevatten. Deleuze en Guattari gingen in Anti-Oedipus (1972) echter nog een stapje verder en stelden: ‘social-production is purely and simply desiring-production itself under determinate conditions … there is only desire and the social, and nothing else…’
Maar als verlangen niet enkel gebonden is aan het individu, op welke wijze functioneert het dan in de politiek? Dient de politiek bepaalde collectieve verlangens te vervullen of creëert het eerder specifieke vormen van verlangen? En hoe moeten we de rol van instituties daarbinnen begrijpen? Met dergelijke vragen houdt het collectief Desire + Capital zich bezig. Deze samenwerking - bestaande uit David van Putten, Ryan Kopaitich, Jamie van der Klaauw en Sonia de Jager - heeft zichzelf als doel gesteld om allerlei articulaties van dit duistere concept onder de loep te nemen. Via publieke colleges, conferenties en vele andere evenementen, stellen ze academici in staat deze thematiek van verschillende kanten te belichten. De groep zelf blijft bij zulke bijeenkomsten soms alleen wat op de achtergrond. Hoe duiden zij nu onze verlangens?
Een van de niveaus waar ze zich op richten is dat van de economie. De economie wordt vaak neergezet als een passieloos gebeuren. Zo spreken we van een zakelijke rationaliteit, waarin idealiter zonder emoties beslissingen gemaakt moeten worden – ‘It’s not personal; it’s business!’ Anderzijds worden aan markten wel termen als euforisch, depressief of verzadigd toegeschreven; ‘The Great Depression’ spreekt wat dat betreft boekdelen. Geld houdt onze gemoederen voortdurend bezig, wat toont dat de relatie tussen economie en verlangen intiemer moet zijn dan het wellicht lijkt. Maar hoe kunnen we al deze verstrengelingen nou verklaren?
In tijden waarin de rationele kiezer langzamerhand lijkt te verdwijnen als sneeuw voor de zon, kan het begrip verlangen ons wellicht op weg helpen in het duiden van (klassiek) politieke vraagstukken. Wellicht biedt het ons praktische en theoretische mogelijkheden om individuele en collectieve dimensies van een veranderend politiek landschap te verklaren. Tijdens deze laatste Felix & Sofie editie voor het zomerreces doen we in samenwerking met Desire + Capital in ieder geval een poging. Leden David van Putten, Ryan Kopaitich (Engelstalig) en Jamie van der Klaauw zullen daarbij te gast zijn. Én voor ieder die niet kan wachten tot 18 juni raden wij alvast de Desire + Capital podcasts aan.
Ryan Kopaitich is postdoctoraal onderzoeker aan de Erasmus Universiteit. In een eerder stadium rondde hij een PhD af aan de University of Bern te Zwitserland. Hij specialiseert zich in politieke theorie, taalfilosofie en literatuur. Hij is medeoprichter en organisator van het Desire + Capital collectief. Let op: de voertaal van de lezing van Kopaitich zal Engels zijn.
David van Putten is filosoof aan de Erasmus Universiteit. Hij promoveert op het gebied van de filosofie van de financiële schuld: hoe komt het dat schuld steeds vaker een aangelegenheid van het individu is geworden? Zijn andere liefdes liggen op het gebied van de continentale metafysica (Deleuze, Guattari, Hegel, Heidegger) en de filosofie van de samenzweringstheorie.
Jamie van der Klaauw is promovendus ‘politieke theorie en zijn geschiedenis’ aan de Erasmus Universiteit. Zijn proefschrift gaat over (politieke) representatie als mediatie, waarin Van der Klaauw dit concept tot zijn radicale eindpunt probeert te doordenken. Daarnaast houdt hij zich, mede als organisator verbonden aan Desire + Capital, bezig met sociale filosofie en schrijft hij over culturele filosofie, waaronder fenomenen als ‘game streams’. In zijn denken laat hij zich mede inspireren door denkers als Spinoza, Hegel, Marx, Derrida, Lefort, Rancière en Laclau.
De podcast Desire + Capital kunt u o.a. vinden via deze link.