Zijn carrière begon grofweg binnen de wetenschapsfilosofie met Laboratory Life (1979). Hij bleek als geen ander in staat om gemeenplaatsen over de wetenschap onderuit te halen en binnenste buiten te keren. Dit deed hij op basis van een ooit controversieel en nog altijd vaak verkeerd begrepen oer-idee: wetenschappelijke feiten worden geconstrueerd door middel van hybride netwerken van mensen en niet-mensen. Latour stelt daarmee dat ‘de realiteit’ niet wordt ontdekt, maar wordt geproduceerd. Door sommigen werd hij vanwege die visie bestempeld als enfant terrible van de wetenschap en verwijten van relativisme, sociaal constructivisme en post-modernisme vlogen hem om de oren. Die werden echter stuk voor stuk fel tegengesproken door Latour.
Een verdere uitwerking van zijn ideeën ontstaat met de ontwikkeling van de ‘Actor Network Theory’ (ANT). Deze theorie ontketende in de jaren ’80 en ’90 verscheidene denkrevoluties en was recent ook nog van grote betekenis voor, onder andere, de ‘object-oriented ontology’ (OOO). Met We Have Never Been Modern (1991) zette Latour wederom een volgende stap en presenteerde hij op basis van ANT een stevige moderniteitskritiek. Als de wereld bestaat uit hybride netwerken, uit veranderende relaties tussen actoren, dan heeft dit grote gevolgen voor allerlei modernistische dualismen: lichaam en geest, cultuur en natuur, mens en niet-mens…
Vanaf dat moment verbreedde Latour zijn horizon en groeide hij uit tot een publiek intellectueel van wereldformaat. Hij schreef lastig doordringbare filosofische werken als An Inquiry Into Modes of Existence (2013), maar - als ‘empirisch filosoof’ - ook toegankelijke reflecties op technologie, het rechtssysteem, politiek en ecologie. Meer en meer bekommerde hij zich om alles dat een bedreiging vormde van ‘Gaia’, in onder andere Oog in Oog met Gaia (2015) en Het Parlement der Dingen (2020). Tegelijkertijd trad Latour ook buiten de academie en studeerkamer. Zo was hij betrokken bij de oprichting van ecologische initiatieven, waaronder de ‘Ambassade van de Noordzee’ en trad hij eveneens op als curator bij exposities, waaronder Making Things Public (2005) en de twaalfde Biënnale van Taipei (2020).
Tijdens deze collectieve her-denking blikken terug óp Latour en kijken we vooruit mét Latour. Wat is er nu zo bijzonder aan Latour’s analyses in termen van netwerken en actoren? Hoe groeide een enfant terrible uit tot een van de invloedrijkste denkers van onze tijd? En, bovenal, wat heeft Latour’s werk nog voor ons in petto? Hoe ziet Latouriaans denken zonder Latour eruit?
Arjen Kleinherenbrink is metafysicus & filosofisch antropoloog aan de Radboud Universiteit, waar hij tevens het programma ‘Philosophy, Politics& Society’ coördineert. Van hem verschenen onder andere ‘Alles Is Een Machine’ (2017) en ‘Avonturen Bestaan Niet’ (2018, in samenwerking met Simon Gusman). Recent publiceerde Arjen het eerste Nederlandstalige boek over Bruno Latour: ‘De Constructie Van De Wereld: De Filosofie van Bruno Latour’ (2022).
Gerard de Vries was jarenlang hoogleraar Wetenschapsfilosofie aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Daarvoor was hij als hoogleraar verbonden aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Universiteit Maastricht. Zijn voornaamste interesse ligt op het gebied van wetenschap en technologie in relatie tot hun maatschappelijke, politieke en ethische aspecten. In 2007 publiceerde hij het artikel ‘What Is Political In Sub-politics?: How Aristotle Might Help STS’, waar Bruno Latour in hetzelfde jaar op reageerde met ‘Turning Around Politics. A Note on Gerard de Vries’ Paper’. In 2016 verscheen van Gerard’s hand een overzichtswerk over Bruno Latour in de ‘Key Contemporary Thinkers’ reeks van Routledge. Naast deze activiteiten was Gerard ook wetenschappelijk directeur van de Netherlands Graduate School in Science and Technology Studies (1988 - 97) en actief als Raadslid bij de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).
Jasmijn Leeuwenkamp studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en is als promovendus binnen de filosofie verbonden aan de Amsterdam School of Cultural Analysis. Binnen haar onderzoeksproject, genaamd ‘Human Rights and the Anthropocene: Thinking Through the Implications of the Critique of Anthropocentrism for Universal Rights’, verkent ze de complexe relaties tussen politieke filosofie, ecologie en rechtvaardigheidstheorie, met als doel om mensenrechten vanuit een niet-antropocentrisch perspectief te herconceptualiseren. Van haar hand verscheen onlangs ‘Posthumanism and the ‘posterizing impulse’ in de bundel Post-Everything: An Intellectual History of Post-Concepts.
Lydia Baan Hofman is helaas om persoonlijke redenen verhinderd.
Programma en redactie: Lukas Verburgt en Floris van der Burg
Let op: Deze editie is UITVERKOCHT.
Deuren openen om 19:30.
Tickets zijn € 9,75 (regulier) of € 7,50 (studenten en stadspashouders).